Wszystkie barwy pomorskiego świata

Co łączy, a co różni mieszkańców Pomorza po polskiej i niemieckiej stronie granicy, z jakimi borykają się problemami i jak wyglądają ich relacje wzajemne - to tylko niektóre kwestie, nad którymi zastanawiali się uczestnicy projektu „Pomorze w mediach.**Pomorscy dziennikarze **w poszukiwaniu wspólnej odpowiedzialności za region“. Udział w nim wzięło kilkunastu przedstawicieli mediów z Polski i Niemiec, a podstawą do snucia refleksji była podróż studyjna z Greifswaldu (Gryfii) do Gdańska, wypełniona zwiedzaniem muzeów i ośrodków edukacji oraz spotkaniami z regionalistami, także kaszubskimi - w Bytowie i na Głodnicy.

Uczestnicy projektu przyznają, że dzięki pięciodniowej wyprawie mogli lepiej poznać kulturową, historyczną i językową różnorodność Pomorza, której zazwyczaj nie dostrzegamy, ograniczając widzenie świata do spraw całkiem lokalnych. Tymczasem wiele rzeczy można zobaczyć dopiero wtedy, gdy spojrzymy na region z dystansu. Przykładem są obserwacje dotyczące wpływu historii na współczesne społeczeństwo.

- Chociaż od zakończenia wojny minęło już 70 lat, to szczecinianie wciąż się zastanawiają nad swoją tożsamością i podejmują próby zakorzenienia się na Pomorzu Zachodnim - mówi Agata Rokicka z Radia Szczecin. - To doświadczenie całkiem odmienne od losów Kaszubów, którzy posiadają wielowiekową tradycję trwania na tym samym skrawku ziemi.

Z drugiej strony Kaszubi, w przeciwieństwie do mieszkańców np. Szczecina i okolic, nie doświadczają na co dzień zjawiska transgraniczności, czyli nieustannego, żywego przenikania się światów (w tym przypadku polskiego i niemieckiego). Owo przenikanie w znaczniej mierze stało się to możliwe dzięki układowi z Schengen, który zmienił radykalnie nie tylko sposób myślenia o granicy, ale przede wszystkim wpłynął na życie codzienne mieszkańców terenów przygranicznych. Dzisiaj zjawiskiem powszechnym jest chociażby kupowanie przez Polaków domów w Niemczech i dojeżdżanie do pracy w Polsce. Do tego dochodzą kwestie związane z korzystaniem z niemieckiej służby zdrowia czy opieki socjalnej. Wystarczy wiedzieć, jak korzystać z przepisów, a tego ludziom pogranicza odmówić nie sposób.

Dziennikarze z Niemiec i Pomorza Zachodniego przyznają, że na nich z kolei wrażenie zrobiły Kaszuby.

- Nie zdawałam sobie sprawy, że są one tak duże i tak bardzo zróżnicowane - przyznaje Monika Sędzierska z niemieckiego radia Funkhaus Europa, która jednocześnie dodaje, że Kaszuby (oczywiście przy zachowaniu wszelkich proporcji) przypominają jej Włochy, gdzie mocno się akcentuje odmienność regionów.

Niekiedy rozmowy z kaszubskimi regionalistami prowadziły do wniosków nieoczywistych. Tak było po spotkaniu z Jaromirem Szreoderem, który wzbudził zainteresowanie nie tylko opowieściami o Kaszubach, ale i historią pomnika poświęconego żydowskim mieszkańcom Bytowa.

- Upamiętnianie Żydów niemieckich w miejscu, gdzie już ich nie ma i gdzie pamięć o nich o nich zanikła jest wyzwaniem dla lokalnej społeczności - uważa Andrzej Kotula, publicysta i znawca stosunków polsko-niemieckich. - W tym roku zorganizowałem uroczystości przypominające o 75 rocznicy deportacji Żydów szczecińskich do Generalnej Gubernii. Były one próbą przywołania pamięci o ludziach, którzy niegdyś współtworzyli społeczeństwo Szczecina, dlatego doskonale rozumiem, jakie emocje towarzyszyły podobnym działaniom w Bytowie.

Efektem projektu „Pomorze w mediach. Pomorscy dziennikarze w poszukiwaniu wspólnej odpowiedzialności za region” mają być materiały radiowe i prasowe, które, jak się można spodziewać, dadzą interesujący ogląd pomorskiej rzeczywistości, zarówno tej dawnej, jak i obecnej. Pozwolą też zobaczyć miejsce Kaszub w wielkiej pomorskiej mozaice.

Projekt sfinansowano ze środków Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Pełnomocniczki Rządu Federalnego Niemiec ds. Kultury i Mediów.